İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemlerinde(İVTYS) veriler tablolar içerisinde satırlar ve sütunlarda tutulur. Birbiri ile ilişkili verileri tuttuğumuz tablolar arasında ilişki (bağ) kurarak veritabanımızı inşa etmemizi sağlayan sistemlere ise İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemleri denir.
Veritabanı (database) en basit şekliyle verilerin tutulduğu, depolandığı bir sistemdir. Bilgisayar terminolojisinde yönetilebilir, güncellenebilir, taşınabilir bilgiler topluluğu olarak da adlandırılır. Veritabanlarını yöneten sistemlere de veritabanı yönetim sistemleri (VTYS, database management sytems) adı verilir. VTYS, yeni bir veritabanı yaratmak, veritabanlarını düzenlemek, güncelleme yapmak ve geliştirmek gibi birçok işlemin yapılmasını sağlar. Kullanıcı ile veritabanı arasında bir köprü görevi görür ve kullanıcının istediği bilgilere ulaşmasına yardımcı olur. Günümüzde en çok kullanılan başlıca veritabanları şunlardır; MySQL, Oracle, Microsoft SQL Server.
Özetle, İlişkisel veri tabanını çeşitli tablolar arasında organize edilmiş verilerden oluşan veri tabanı olarak açıklanabilir. İlişkisel veritabanlarındaki yapıda veriler tablolar halinde saklanır. Tablolar alanlardan (fields) ve alanlardaki kayıtlardan (records) oluşur. Bir tablodaki alanlar esas anahtar (primary key) olarak tanımlanabilirler. Kayıtlar ise tanımlanan anahtara göre sıralanırlar. Tablolar arasındaki ilişkiler belirtilir ve bunlar matematiksel ilişkilerle (bağıntı) temsil edilir. Bu ilişkiler iki tabloda da ortak bulunan alanlar aracılığıyla sağlanır.
Veritabanı oluştururken tabloların doğru tasarlanması önemlidir. Her tablo birbiriyle alakalı özellikleri içermelidir ve mümkün olduğunca bir işi yapmalıdır. Tıpkı metotlarda olduğu gibi. Yukarıdaki örnekte bir tabloda hem müşteri bilgileri hem aldığı personel bilgileri tutulmaktadır. Olması gereken ise iki farklı tabloda bu bilgileri tutup daha sonra bu tablolar arasında ilişki oluşturmaktır. Buna normalizasyon denir.
Tabloda ki bir kaydı, diğer kayıtlardan ayırmaya yarayan anahtardır. Örneğin öğrenci numarası bir primary key olabilir. Çünkü aynı öğrenci numarasına sahip iki öğrenci olamaz. Fakat öğrenci ismi bir primary key olamaz, çünkü aynı okulda aynı isimde birden fazla öğrenci bulunabilir.
İki tablo arasında ki ilişkinin tanımlanmasında kullanılan, ana tabloda ki Primary Key alanına karşılık gelen anahtardır.
Bir - Bir İlişkisi'nde, Tablo A'da Tablo B'deki her kayıtla eşleşen yalnızca BİR kayıt ve Tablo B'de Tablo A'daki her kayıtla eşleşen sadece BİR kayıt olabilir. Bu şekilde ilişkili olan çoğu bilgi tek bir tabloda olacağından, bu tür ilişki yaygın değildir. Güvenlik nedenleriyle tablonun bir bölümünü yalıtmak veya ana tablonun yalnızca bir alt kümesiyle ilgili bilgileri saklamak üzere, birçok alan içeren bir tabloyu bölmek için Bir - Bir İlişkisi kullanabilirsiniz. Örnek üzerinden konuyu anlatmaya çalışalım. Mesela bir bilet otomasyonu olsun. Bir tiyatro için bilet satılıyor ve her bileti yani koltuğu yalnızca bir kişi satın alabiliyor. Elimizde iki tane tablo bulunsun bunlardan biri müşteri tablosu ikincisi ise bilet tablosu. Bu iki tablo arasındaki ilişki birebir olur. Çünkü her müşteri yalnızca bir bilet satın alabiliyor ve her bilet yalnızca bir kişiye ait olabiliyor. Peki ilişkiyi kurarken hangi tabloya ekleme yapacağız? Müşteri tablosu mu? , Bilet tablosu mu?. Bu duruma şu açıdan bakmamız gerekiyor. Eğer bilet tablosuna müşteri id’sini eklersem bu durum da satılmayan biletler için bu bölüm null değerini alacaktır.
En fazla rastalanan ilişki türüdür. Bir okuldaki öğrenciler ve bu öğrencilerin ait olduğu sınıfları tutan iki adet tablomuz olsun. Bu iki tablo arasında kurulan ilişki 1’e n ilişki olur. Çünkü bir sınıfta birden fazla öğrenci olabiliyor ancak bir öğrenci en fazla bir sınıfa ait olabiliyor.
Bu ilişki türünde iki tabloda birden fazla bağa sahiptir. Bu yüzden iki tablo, bu ilişkiyi açıklamak için yeterli olmaz. Yine bir ilişki türü örneği ile konuya giriş yapalım. Bir üniversitede ders seçimi yapan öğrenciler ile seçilen derslerin kayıtlarının tutulduğunu düşünelim. Bu durumda elimizde iki adet tablo bulunmaktadır:Öğrenciler tablosu ve dersler tablosu. Bir öğrenci birden fazla ders seçebilirken, bir derste birden fazla öğrenci tarafından seçilebilmektedir. Bu durumda aralarında çoktan çoğa bir ilişki oluşmaktadır. Bu durumu tablolaştırırken bir üçüncü tabloya daha ihtiyacımız olmaktadır. Üçüncü tablo seçim tablosu olacak ve burada ders ile öğrencinin id’leri tutulacaktır.
Çoktan çoğa ilişikiler karmaşıklığı nedeniyle veritabanında bir çok soruna neden oldur. Sorunun temel nedeni bir tablodaki anahtar ilişkili olduğu tabloda birden çok kez olabilirken karşıtı da doğrudur. Bu yüzden istenilen ilişkiselliği sağlamak için ilişkiyi birden çoğa indirgemek gerekir. Yani araya fazladan bir tablo koyarak karmaşıklıktan kurtulmuş oluruz.
Transaction, daha küçük parçalara ayrılamayan en küçük işlem yığınına denir. Belirli bir grup işlemin arka arkaya gerçekleşmesine rağmen, işlemlerin toplu olarak değerlendirilmesini sağlar. “Transaction”, prensip olarak ya bütün işlemleri gerçekleştirir ya da hiçbirini gerçekleştirmez. İşlemlerden biri dahi başarısız olursa, bu prensip nedeniyle hiçbir işlem olmamış kabul edilir; ancak tüm işlemler başarılı olduğunda” transaction”, içinde gerçekleşen tüm veri değişikliklerini onaylamış demektir. Bu işlemlerin ardı arkasına gelince bir tanesinin bile gerçekleşmemesi veri kaybına neden olacağı anlamına gelmektedir. Bu işlemler sırasında veriler üzerindeki değişikliklerin de tutarlı olması, birbirlerini tamamlayıcı nitelik taşıması gerekir. Bu özellikleri sağlayabilmesi için transaction kavramı ortaya atılır. Veri tabanı uygulamaları geliştirirken böyle bir hataya sebep olacakları da düşünerek, transaction bloğunun içine alınarak işlemler yapılır. Böylece ya hepsi işlenir ya da bütün işlemler geri alınır.
- Bir (ilişkisel) veritabanı yönetim sistemidir.
- Tüm verileri tek bir ambara yığmak yerine farklı tablolarda ve veritabanlarında düzenli bir biçimde saklar.
- SQL adı verilen, veritabanlarına erişmek için kullanılan en yaygın ve standart dil ile işlemler yapıyor.
- Çifte lisanslı bir yazılımdır. Hem Genel Kamu Lisansı'na (GPL) sahip özgür bir yazılım, hem de GPL'in kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler için ayrı bir lisansa sahiptir.
- MariaDB, GNU Genel Kamu Lisansı altında serbest olarak kullanılabilen, MySQL'in yaratıcısı olan Monty Widenius'un MySQL'in kodunu çatallayıp (fork) "çoğunlukla" MySQL ile aynı komutları, arayüzleri ve API'leri destekleyecek şekilde geliştirmeye başlanan (MariaDB 5.2 >= MySQL 5.2), toplulukla iç içe hızlı ve verimli şekilde geliştirilmeye devam edilen MySQL ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir.
- MariaDB vakfı tarafından gelişimine devam edilen MariaDB’nin ilk sürümü 2009 yılında çıkmışken, ikinci sürümü (kararlı sürüm) 2015 yılında çıkış yapmıştır. Öte yandan MySQL’in ilk sürümü 1995 yılında çıkış yapmıştır. MySQL’in oldukça eski olmasının, sektörede hala geçerliliğini korumasında katkısı büyüktür.
- MariaDB bizzat MySQL geliştiricilerinin elinden çıkmış olması sebebiyle MySQL içinde kullanılan tüm komutları tanımakta olup, arayüz metotlarını desteklemektedir. Yine MariaDB’nin uygulama geliştirme arayüzü (API) ve protokolleri MySQL ile tamamen uyumlu çalışmaktadır.
- İlişkisel veri tabanı sistemi olarak öne çıkan MariaDB, bugün en çok kullanılan bir diğer veri tabanı sunucusu olan MySQL’in alternatifi olarak kabul görmektedir. Yapısı itibariyle MariaDB birçok alanda kullanılmaya uygundur. Hemen her alandan uygulama hayat verebilecek MariaDB’yi bir banka sisteminden bir internet sitesinin veri tabanı sunucusuna varıncıya kadar her alanda kullanabilirsiniz. MariaDB; hızlı, ölçeklenebilir ve güçlü bir veri tabanı çözümüdür. Zengin ekosistemi sayesinde MariaDB için hazırlanan depolama motorları, eklentiler ve diğer araçlarla MariaDB kapsamlı bir veri tabanı çözümüdür.
- MySQL'in yaratıcısı Michael "Monty" Widenius'un kızının adı My.
- Ekip kendi yazdıkları başka araçlara da daha önce de "My" takısını ekliyordu
- İlk başta mSQL'i kendi ek geliştirmelerini yaparak işe başlıyorlar.
- Sonunda kendi MySQL adlı veritabanı sunucularını 1995'te yayınlanıyorlar.
- Çifte lisanslı bir yazılım. Hem Genel Kamu Lisansı'na (GPL) sahip özgür bir yazılım, hem de GPL'in kısıtladığı alanlarda kullanmak isteyenler için ayrı bir lisansla satılabiliyor.
- İsveç'te MySQL'i geliştiren firmanın adı TcX, yazılımın popüler olması ile beraber MySQL AB adını alıyor.
- Firma tüm gelirini MySQL desteği, eğitimi ve geliştirmesinden ediniyordu.
- MySQL'i tüm geliştirenler, MySQL AB firmasının birer ücretli çalışanı haline geldi, birçok ülkede çalışanı olan bir kuruluş oldular.
- Oracle 2005'te, MySQL'in transaction destekli InnoDB tablo tipini geliştiren Innobase firmasını satın aldı.
- Oracle 2006'da, MySQL'in tablo tiplerinden Berkeley DB'yi geliştiren Sleepy Cat firmasını satın aldı.
- Sun 2008'de MySQL AB'yi satın aldı ve geliştirme yapısını değiştirdi.
- Oracle 2010'da Sun'ı (ve beraberinde MySQL'i) satın aldı ve geliştirme yapısını daha da değiştirdi. Destek ücretlendirmesini %600 arttırdı.
- Önce Sun, sonra Oracle MySQL'in topluluk geliştirme modelinden uzaklaştı.
- MySQL'in yaratıcısı olan Monty Widenius, MySQL'in kodunu çatallayıp (fork), bu kez yazılıma ikinci kızının adı olan Maria'yı vererek, aynı kod tabanı üzerinden MariaDB adı ile geliştirmeye başladı.
- İlk MySQL modelinde, toplulukla içiçe şirket destekli hızlı ve verimli geliştirmeye dönüldü.
- MySQL ile aynı komutlar, aynı arayüzler, aynı kitaplıklar ve API'ler.
- MySQL veritabanlarını dönüştürmeden kullanabiliyor.
- MariaDB sürüm numaraları MySQL ile özellik açısından birebir uyumlu (MariaDB 5.2 >= MySQL 5.2)
- Ek yeni özellikler ve geliştirmeler yapılıyor.
- Dağıtımların çoğu hala resmi olarak MySQL'i destekliyorlar, MariaDB'nin ayrıca kurulması gerekiyor.
- MySQL'in markasının bilinirliği MariaDB'de yok.
- MariaDB çifte lisanslı değil, yalnız GPL (özgür yazılım) olarak kullanabilirsiniz.
- MariaDB 5.3 serisindeyken, MySQL 5.5 serisinde.
KAYNAK: https://topluluk.ozguryazilim.com.tr/wp-content/sunumlar/mariadb-vs-mysql/
Bilgisayar bilimlerinin önemli veri tutma yöntemlerinden birisi de ağaçlardır. Buna göre veriler bir ağaç yapısına benzer şekilde (kök gövde yapraklar) tutulur.
Ağaç yapısı, Parent - Child ilişkisi içinde veri saklama için güzel bir örnektir. ROOT çoğunlukla 0 (sıfır) kodu ile anılır.
ID - ParentID - Etiket'den oluşan 3 sutunlu bir veri tablosu yapısı ile tutulamayacak hiyerarşik veri yoktur ve bu yöntem sıklıkla kullanılır.
ID PARENTID LABEL
1 0 Ürünler
2 1 Telefon
3 1 Bilgisayar
4 1 Televizyonlar
5 2 Cep Telefonu
6 2 Telsiz Telefonlar
7 2 Telefon Aksesuarları
8 5 Apple Telefonlar
9 5 Samsung Telefonlar
10 5 Lenovo Telefonlar
11 4 LG TV
12 4 Samsung TV
13 4 Vestel TV
14 4 Sony TV
15 3 Masaüstü
16 3 Dizüstü
17 3 Tablet
CRUD (Create, Read, Update, Delete), herhangi bir veri kaynağın (veritabanı veya dosyaya) veri girmeye, güncellemeye, okumaya ve silmeye verilen isimdir.
| Veri Tipi | Kullanım Alanı | Sınırları |
|---|---|---|
| INT | Tam sayılar | -2.147.483.648 ile 2.147.483.647 arası ya da 0 ile 4.294.967.295 arası |
| TINYINT | Tam sayılar | -128 ile 127 arası ya da 0 ile 255 arası |
| SMALLINT | Tam sayılar | -32.768 ile 32.767 arası ya da 0 ile 65.535 arası |
| MEDIUMINT | Tam sayılar | -8.388.608 ile 8.388.607 arası ya da 0 ile 16.777.215 arası |
| BIGINT | Tam sayılar | -9.223.372.036.854.775.808 ile 9.223.372.036.854.775.807 arası yada 0 ile 18.446.744.073.709.551.615 arası |
| FLOAT | Ondalıklı Sayılar | + ya da -1,510-45 ile + ya da - 3,41038 arası |
| DOUBLE | Ondalıklı Sayılar | + ya da - 5,010-324 ile + ya da - 1,710308 arası |
| DECIMAL | Ondalıklı Sayılar | + ya da - 1,010-28 ile + ya da - 7,91028 arası |
| CHAR | Text | 0 ile 255 arası |
| VARCHAR | Text | 0 ile 255 arası |
| TINYTEXT | Text | 0 ile 255 |
| TEXT | Text | 0 ile 65535 arası |
| MEDIUMTEXT | Text | 0 ile 16.777.215 arası |
| LONGTEXT | Text | 0 ile 4.294.967.295 arası |
| DATE | Zaman | YYYY-MM-DD formatında veri tutulur. |
| DATETIME | Zaman | YYYY-MM-DD HH:MM:SS formatında veri tutulur. |
| TIMESTAMP | Zaman | YYYYMMDDHHMMSS formatında veri tutulur. |
| TIME | Zaman | HH:MM:SS |